Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları

Kimyasal Maddelerle Olan Meslek Hastalıkları listesi aşağıdadır.

	Yükümlülük	Hastalık Tehlikesi
Hastalıklar ve Belirtileri	Süresi	Olan Başlıca İşler

A – I, a Arsenik ve bileşikleri ( arsenikli hidrojen dışında )



Akut :	1 ay	– Arsenikli minerallerin elde
– Akut gastro-intestinal boz-		edilmesi, işlenmesi,
ukluklar ( kusma, koleri-		– Sülfirik asit yapımında için-
form diare, mide – barsak		de arsenik bulunan piritin
krampları, eksikoz ),		kavrulması, piritin taşınması,
– Serebrospinal bozukluklar		ve depolanması,kavurmanın
( baş ağrısı, bilinç bozukluk-		yapıldığı kurşunlu hüc-
ları, delir, kas krampları ),		hücrelerdeki artıklar,
Kronik :	1 yıl	– Arsenik ve bileşiklerinin
– Lokal deri lezyonları (eri-		elde edilmesi, işlenmesi,
tem, follikülit, ülserasyon		– Piroteknik,
gibi ),		– İlaç sanayiinde arsenikli mad-
– Konjonktivit, blefarit,		maddelerin kullanılması,
– Burun lezyonları ( septum		– Arsenikli pedisid ve
ülserasyonu, delinme ),		kereste empermeablize edici mad-
– Generalize deri lezyonları		delerin yapımı ve kullanıl-
(hıperkeratos, saç dökülmesi,		ması,
tırnak kırılması ve tırnak-		– Bazı yapay taşların fabrikas-
larda Mee çizgileri, hi-		kasyonu ( malachit ),
perhidroz, melanoz gibi )		– Arsenik triklörür ile metal
– Polinevritler		yüzeylerinin brüne edilmesi,
– Toksik karaciğer ve böbrek		– Arsenikli boya maddeleri
parankim zararları ( ikter,		tentür, pigment, cila, emaye
albüminüri ),		vernik yapımı, bunların özel-
– Deri, solunum yolları ve		likle yer ve duvar döşeme-
karaciğer kanserleri,		ciliği ile dokumaların bo-
– Periferik dolaşım bozukluğu,		yanmasında kullanılması,
akrosiyanoz, gangren.		– Lastik sanayii ( vulkanizas-
		yon),
		– Cam ve seramik sanayiinde
		arsenikli ham maddelerin
		kullanılması,
		– Tabaklıkta tüy ve kılların
		temizlenmesi, post ve kürk-
		lerin boyanması, dirençleri-
		nin arttırılması, şarapçılık,
		hayvan derisi doldurma iş-
		leri

( Tanı için, gerektiğinde, idrar, dışkı, tırnak ve saçlarda arsenik miktarı tayin edilir.
B.A.L. verilerek yapılan provakasyon ile arsenüri sağlanır. )


A – I, b Arsenikli Hidrojen veya Arsin ( AsH3 )

Akut :	15 gün	– Arsenik bileşikleri ile kir-
– Baş ağrısı, karın ağrısı, nev-		lenmiş asitlere ( klorhidrik
ralji, parestezi,		asit, sülfürük asit gibi ) me-
– Hemoliz, hemolitik ikter, he-		tallerin aşındırılması,
hemoglobinüri, anüri, akut		– Kuvvetli asitler kullanarak
böbrek yetmezliği,		arsenikli cevherlerin işlen-
Kronik :	1 yıl	mesi,
– Baş ağrısı, kas ağrısı uyku-		– Cüruf ve cevherlerin yaş iş-
suzluk,		lenmesi
– Anemi ( basofil granunasyon-lu		– Ferrosilis veya mangan sili-
lu cabot halkaları ) ,		sidlerin yapımı, taşınması
– Böbrek fonksiyon bozukluğu.		ve kullanılmasında bu mad-
		de lere nemin etkisi,
		– Kimya sanayiinde kadmiumun
		geri kazanılması,
		– Kurşunlu maden cevherlerin
		den gümüş elde edilmesi,
		– Arsenikli cevherlerden asit
		sülfürik elde edilmesi,
		– Arsenikli kirlenmiş asit
		sülfürikden klorhidrik asit
		elde edilmesi,
( Gerektiğinde idrarda, dışkıda,		– Kuvvetli asitlerin saklandığı
kusmukta arsenik tayini		kapların ve tankların temiz-
yapılır		lenmesi
		– Asetilen yapımı
		– Kuvvetli asitlerle kazanlar-
		daki veya borulardaki kazan
		taşlarının temizlenmesi.

A – 2 Berilyum ( Glüsinyum ) ve Bileşikleri

Akut :	15 gün	– Cevherlerin işlenmesi ve
– Metal humması		berilyum elde edilmesi
– Toksik berilyum pnömonisi		– Berilyum bileşik ve alaşım-
( dispne,siyanoz,solunum		larının elde edilmesi,
yetmezliği, röntgende önce		– Alüminyum lehim tozu ( beril-
milier tbc. benzeri görünüm,		yum fluorür ) elde edilmesi,
sonra yaygın infiltrasyon ),		– Kristal,seramik,porselen ve
Kronik ( berilyoz ) :	5 yıl	ateşe dayanıklı maddelerin
– Öksürük, dispne (toksikpnö-		yapımı
moniyi izler) kronik korpul-		– Fluoresans ekranlar ve di-
monale, spontan pneumotorks,		ğer fluoresans materyal, telsiz
– Deri lezyonları ( dermatit,		tüpü, radyo lambaları, am-
eritem, allerjik dermatoz,		puller için flaman, lüks
granulomlar, keloid )		gömleği yapımı
– Berilyum raşitizmi,		– Atom reaktör sanayiinde
– Karaciğer fonksiyon bozukluğu		yanma çubuk ve maddelerinin
		elde edilmesi,
		– Füze ve uzay araçlarının yö-
		netim sistemleri ve ölçü ge
		reçlerinin yapımı.

( Gerektiğinde idrarda berilyum tayini, B – 2 dipnotunda olduğu gibi, kutan testler,
solunum fonksiyon testleri yapılır, alveolar gaz difüzyonunda bozulma olup olmadığı
saptanır. )

A – 3, a Karbonmonoksit

Akut :	15 gün	– Yanlış yapılmış ve defektli
– Bilinç kaybı, kas krampları,		ısıtma sistemleri
kalpte ritm bozukluğu, solu-		– Havagazı şebekesi tamiri,
solunum yetmezliği,		– Açık ocaklar
Kronik :	6 ay	– İçinde karbonmonoksit bu-
– Nervöz ve psişik bozukluklar		lunan gaz karışımlarının
( uyku,bellek bozuklukları,		elde edilmesi, dağıtımı ve
parkinsonizm, görme ve ko-		sanayide kullanılması,
konuşma bozuklukları ),		– Garaj, depo ve tamirhaneler-
– Fonksiyonel veya organik		deki çalışmalar,
kalp ve dolaşım bozukluk-		– Kötü havalandırılan, kapalı
ları,		yerlerde motor işletilmesi,
		– Özellikle, yeraltı, kapalı yer ve
		tünellerdeki yangın ve patlamalar,
		– Metal karbonillerin elde edilme-
		si ve kullanılması,
		– Kimya sanayiinde bazı sentez-
		ler için karbonmonoksit kulla-
		ması,

(Gerektiğinde kanda karbonmonoksit veya karboksihemoglobin tayini, elektrokardio-
grafi, elektroensafalografi ve elektromiyografi yapılır.)


A – 3, b Fosgen ( karbonilklorür )

Akut ve Subakut :	7 gün	– Fosgen elde edilmesi,
– Üst solunum yolları irritas-		– Kimya sanayiinde ilaç ham-
yonu öksürük		maddelerin ve bazı boya
– Akut akciğer ödemi		maddelerinin elde edilmesin-
Kronik :	6 ay	de fosgen kullanımı,
Non spesifik respirasyon		– Yangın söndürücü olarak
sendromu,		kullanılan karbontetraklorür
		gibi organik klorlu bileşik-
		lerin, kloroform,
		tetrakloretan, trikioretilen v.b. nin
		ısınması sonucu fosgen meyda-
		na gelişi,
		– Bu maddelerin bir ısı kaynağı
		ile teması sonucu ( örneğin
		kaynak yapımı ) fosgen mey-
		dana gelişi.


A – 3, c Hidrosiyanik asit, siyanidler ve siyan bileşikleri

Akut :	7 gün	– Sıvı hidrosiyanik asit, siyanid-
– Ağızda acı badem kokusu,		ler, ferro siyanat ve diğer türev-
kas krampları, trismus,		revlerin elde edilmesi,
midriasis,		– Zararlı böceklere ( tarım ) fare
– Dispne, siyanoz, asfiksi,		lere ( değirmen, gemi ) karşı gaz
bilinç kaybı koma.		şeklinde hidrosiyanik asit kul-
Subakut	1 ay	lanılması
– Baş ağrısı, baş dönmesi,		– Siyanizasyon ile asal maden-
bulantı, halsizlik		madenlerin ( altın,gümüş ) elde
– Dispne,		edilmesi,
– Kas krampı nöbetleri

Kronik :	6 ay	– Galvanizasyon işlemlerinde
– Ekzematiform dermatoz,		siyanat kullanılması ( altın,
– Konjonktivit,		gümüş, nikel, kadmiyum, ba-
– Parmaklarda ülserler,		kır v.b. Galvanizasyonu ),
– Stenokardi ( EKG değişiklik-		– Metal döküm parçalarının
leri ),		ısıtılarak işlenmesi,
– Nötropenili lenfositoz,		– Pleksiglas ( asetosiyanhidrin )
– Nervöz belirtiler		yapımı,
		– Akrilnitrillerin pestisid olarak
		ve sentetik elyaf yapımında
		kullanılması,
		– Siyanidlerin elde edilmesi, bun-
		larla temas ve yapay gübre ola-
		rak kullanılmaları



A – 4 Kadmium ve bileşikleri


Akut :	15 gün	– Kadmiyum elde edilmesi,
– Metal döküm humması,		– Kadmiyum alaşım ve bileşik-
– Trakeit, bronşit, bronkopnö-		lerinin yapımı,
moni,		– Nikel kadmiyum akümülatörle-
– Baş ağrısı, dönmesi, şiddetli		rinin yapımı,
susuzluk ve boğazda kuruluk		– Daldırma, püskürtme veya elek-
duygusu,		troliz yollarıyla metallere kad-
– Kanlı kusma ve ishal,		miyum kaplama,
– Karaciğer ve böbrek parankim		– Kaplama, alaşım veya kirlilik
zararları,		olarak kadmiyum bulunan me-
Kronik :	5 yıl	tal eşyanın eritilmesi, lehimlen
– Üst solunum yolları irritas-		mesi, kesilmesi,
yonu,		– Atom reaktörleri için kontrol
– Dişlerde sarı renk,		çubuğu yapımı,
– Burun mukozasında ülseras-		– Kadmiyumlu boyaların ( kad-
yon ve atrofi, anosmi,		miyum sarısı ve kırmızısı )
– Anemi		yapımı ve kullanılması,
– Karaciğer ve böbrek paran-		– Fotosel, lehim elektrodu,
kim zararları		kadmiyum buharlı lambalar,
– Kemik değişiklikleri ( os-		donanma fişekleri, sis bom-
teomalazi ve volkman send-		baları yapımı
romu biçiminde ) ve buna
bağlı yürüme bozuklukları.


( Gerektiğinde idrar, kan ve dışkıda kadmiyum tayini, aminoasidürinin saptan-
ması için Haler deneyi yapılır.


A – 5 Krom ve bileşikleri


– Dermatit, deride “kuş gözü”	1 yıl	– Krom, krom alaşım ve bileşik-
görünümünde ülserler,		rinin elde edilmesi,
– Allerjik dermatoz ve derma		– Galvanoteknik ( elektrolitik
titler,		kromlama ),
– Konjonktivalarda ve üst		– Mineral boya maddelerinin
solunum yollarında irri-		yapımı ve kullanılması ( çin-
tasyon,		ko ve kurşunlu boyalar ),
– Burun septumunda ülser ve		( Özellikle tekstil, halı, cam
perforasyon		ve seramik sanayiinde )
– Ösofajıt, gastrit, mide ülser-		– Kerestelerin empermeablize
leri ( 6 değerli, suda		edilmesi, pastan koruyucu
eriyen krom bileşiklerinin		madddelerin yapımı ve kulla-
az ve uzun süre ağızdan		nılması, bitkisel zamklar ve
alınması ile		kesme yağlarının yapımı,
– Bronş karsinomu,		– Tabaklık, deri ve ayakkabı
– Hemorajik nefrit, anüri,		sanayiinde,
– Pnömokonyoz ( kromatlarla )		– Metallerin aşındırılma ve te-
		mizlenmesi, cam yapımı
		( sülfokromikasit ve kromik
		asitle ),
		– Boyanmış maddeleri beyaz-
		latma suyu elde edilmesi ve
		kullanılması,
		– Lithografide, fotoğrafçılıkta
		kromik asit ve alkali kromat
		olarak,
		– Donanma fişeği yapımında,
		– Çimento yapımında ( 6 değer-
		ğerli krom bileşikleri ).


( Gerektiğinde cilt testleri, idrarda krom tayini, allerjik dermatoz ve dermatitler
için B – 2 dipnotunda yazılı testler yapılır. )



A – 6 Cıva ve bileşikleri
Cıva ve Anorganik Civa Bileşikleri

Akut :	15 gün	– Civalı maden cevherlerinin
– Ağızda metal tadı, salivasyon		çıkarılması ve işlenmesi,
cıva stomatiti,		– Civa destilasyonu ve fabrikas-
– Solunum yolları irritasyonu,		yon artıklarından civanın geri
– Dermatoz,		kazanılması,
– Kusma, kanlı diyare barsak		-Amalgam ve civa bileşikleri-
mukozasında nekroz,		nin elde edilmesi,
– Önce diürezde artma, sonra		– İçinde altın ve gümüş bulu-
anüri, mesane tenezmi, böb-		nan cevherlerin işlenmesi,
rek fonksiyon bozukluğu,		– Civa lambalarının floresans
Kronik ( Hydrargyrismus ) :	1 yıl	tüplerin, radyo ve televizyon
– Salivasyon, gingivit, diş et-		sanayiinde alıcı, verici, güç-
lerinde civa çizgisi, stomatit,		güçlendirici tüplerin, röntgen
sinüzit, diş dökülmesi, ağız		tüplerinin, flamanlı elektrik
ağız kuruluğu, yutakta kıza-		ampullerinin yapımı,
rıklık (cıva yutağı),		– Redresör tüpleri ve cıva bu-
– Karaciğer ve böbreklerde		harlı lambaların yapımı, ba-
fonksiyon bozukluğu,		kımı, onarımı,
– Psişik bozukluklar (erethis-		– Termometre, barometre, ma-
mus mercurialis) :		nometre gibi ölçü ve labora-
ajitasyon, fobiler, emosyo-		tuvar gereklerinin yapımı,
nel labilite, dikkat ve		bakımı, onarımı,
bellek bozuklukları, kişilik,		– Civa akümülatörlerinin yapı-
değişikliği,		mı ve onarımı,
– Tremor mercurialis ( par-		– Elektro gereçlerde civanın
mak, dil ve ağız köşelerinden		iletken olarak kullanılması,
başlayıp ekstremitelere
yayılan entansiyonel tre-
mor), yazıda değişme,
– Paresteziler ( en çok gövde-
de ve ekstremitelerin distal
kısımlarında),
– Konuşma bozuklukları ,		– İçinde civa bulunan ilaçların
kekeleme (en çok fısıltılı		katalizatör olarak kullanılması,
seslerde konuşma zorluğu,		– Civa katodlarıyla elektroliz,
Organik civa bileşikleri		– İçinde civa bulunan ilaçların
Akut ve Subakut :	15 gün	ve bitki koruma maddeleri-
– Anorganik civa zehirlen-		nin yapımı ve ambalajlan-
mesindeki belirtiler (daha		ması
hafif olarak ),		– İçinde civa olan boya ve ya-
– Anestezi parestezi,motorik		pıştırıcı maddelerin yapımı
felçler,		ve kullanılması,
Görme ve konuşma bozuk		– Civa bileşikleri veya amal-
lukları,		gam yardımı ile altınlama,
Kronik :	1 yıl	gümüşleme, kalaylama,
– Anorganik civa zehirlen		bronzlama, dalgalı yüzey iş-
mesindeki gibi,		leme gibi çalışmalar,
– Merkezi sinir sistemi bo-		– Şapka sanayiinde ham ma-
zuklukları (irreversibl).		teryelin hazırlanması, fötr
		yapımı, ( aşındırma, civa tuz-
		ları kullanarak hayvan derisi
		doldurma
		– Tahıl ve tohumlarla çalışma,
		bunların dezenfeksiyonu,
		konserve edilmesi, tarla çalış-
		maları, kerestelerin konser-
		ve edilmesi,
		– İşletme ve laboratuvarlarda
		civa ve civalı gereçlerle
		çalışma,
		– Dişçilikte amalgamla çalış-
		ma,
		– Foto laboratuvarlarında çalışma.
		lışma.

( Gerektiğinde idrar, kan ve dışkıda civa miktarı tayini yapılır. )


A – 7 Manganez ve bileşikleri

Akut :	15 gün	– Maden cevherlerinin çıkarıl-
– Solunum yolları irritasyonu,		ması, taşınması, işlenmesi ,
– Mangan pnömonisi		( mangan oksitlerin parçalan-
Kronik ( manganismus ) :	1 yıl	ması ),
– Mangan parkinsonizmi		– Alaşımların yapımı (ferro
( yürüme bozukluğu, ekstre-		mangan, manganlı bakır,
mitelerde motorik rijidite,		manganlı çinko, manganlı
tremor, maske yüz, yutma		bronz),
zorluğu, salivasyon, konuş-		– Potasyum permanganat elde
ma bozukluğu ),		edilmesi ve kullanılması,
– Kas tonusunda artma, yazıda		– Demir sanayiinde mangan
değişme (mikrografi),		kullanımı (manganlı çelik
– Psişik bozukluklar (ağlama,		raspası),
gülme krizleri ),		– Seramik ve cam sanayiinde
– Karaciğer parankim zararları		oksidasyon ve kükürtsüzleş-
– Basedow sendromu.		tirme,
		– Manganlı boya maddelerinin
		yapımı ve kullanılması,
		– Mangan sülfatlı yapay gübre-
		lerin yapımı, taşınması ve
		kullanılması,
		– manganlı kaynak elektrotları yapımı
		ve kullanılması
		– Manganlı kuru pil yapımı,.
( Gerektiğinde kanda, safrada, saçlarda mangan miktarı tayini, idrarda koproporfirin
ve provoke manganüri yapılır.)


A – 8, a Nitrik asit


– Cilt yanıkları,	3 Ay	– Nitrik asit yapımı,
Ciltte ülserasyon,		– Organik gübre, patlayıcı
– Pigmentli sikatrisler,		madde nitrosellüloz, sentetik
keloid,		ipek ve deri, saat camı, cila,
– Üst solunum yolları ve göz		boya maddeleri, kolloidum
mukozasında irritasyon		yapımı,
– Gözde yanık, görme kaybı,		– Metallerin toplanması, ayık-
– Akut akciğer ödemi,		lanması, fikse edilmesi, kazın-
– Kollaps, şok,		ma sı,temizlenmesi,meneviş-
– Ösofagusta atrezi ve perfo-		lenmesi, galvenize edilmesi,
rasyon ( ağızdan alınmışsa ) ,		-Kezzapla aşındırma,
		-Keçe ve boncuk yapımı.


A – 8, b Nitroz gazları
( N0, N 02, N2 0, N2 03, N2 05 )

Akut :	15 gün	– A-8, a bölümünde belirtilmiş
– Gözde ve solunum yolların-		nitrik asit kullanılmasıyla
da irritasyon,		ilgili bütün işler, özellikle
– Bronkopnömoni, akciğer		kimya sanayii, bütün nitras-
ödemi ( birkaç saat-2 gün-		yon proçesleri, sülfirik asit
lükbir latent dönemden		mı, sentetik boya madde-
sonra,		leri sentetik maddeler,
– Kusma, ishal,		patlayıcı maddeler, ilaç
– Methemoglobinüri, siyanoz,		yapımı, hidrokarbonların
Kronik :	1 yıl	nitre edilmesi
– Kronik, konjonktivit, keratit,		– Ark, lambaları, yüksek geri-
– Kronik bronşit, anfizem,		lim li elektrik v.b. kullanılma-
– El,saç,diş ve ciltte sarı renk,		sı, kaynak işleri,
dişlerde çürüme,		– Bakırın cilalanması, alüminyu-
		mun aklarla laklarla işlenmesi,
		metallerin aşındırılması, gravür,
		fotogravür, fötr yapımı
		(postların kılsızlaştırılması),
		kimya sanayi, bütün nitras-
		otojen kaynak , galvanoplasti,
		– Tahtaların depolanması (silo
		hastalığı),
		– Dökümhanelerde arkla kesme
		işlemleri,
		– Nitrik asidin organik madde-
		lerle ( hasır, tekstil v.b. ) kon-
		taktı, nitre edilmiş maddeler
		yapan fabrikalardaki yangınlar,
		sinema yangınları ( eski sellü-
		loid filmler),patlayıcı madde
		kazaları.


A – 8, c Amonyak

Akut :	15 gün	– Yapay gübre yapımı
– Solunum yollarında irritasyon		– Üre yapımı ve bunun nitrik
akut akciğer ödemi, sekonder		asit sentezinde ve bazı sente-
bronkopnömoni		tik formol üre reçineleri-
– Keratokonjonktivit, iris		nin yapılmasında kullanıl-
atrofisi, kornea ve lens		ması
bulanıklığı,		– Soğutucu olarak amonyak
– Ciltte yanıklar,		kullanılması ile yapay buz
– Sindirim sisteminde yanık-		yapımı,
lar,		– Solvay işlemi ile soda yapımı
– Larenks ödemi, şok,		– Kok ve havagazı fabrikaları,
– Nervöz bozukluklar, koma,		boyacılıkta kazıma maddesi
Kronik:	1 yıl	olarak kullanılması,
– Astmatiform krizler,
– Psödomembranöz konjonk-
tivit.


A – 9 Nikel ve bileşikleri
a) Nikel ve nikel tuzları


Akut :	7 gün	– Alaşım yapımı (bakır, mangan
– Mide – barsak kanalında		krom, demir ve molibdenle )
akut zararlar ( bulantı,		ve bu alaşımlarla madeni para
kusma).		mutfak ve ev eşyası yapılması,
Kronik :	1 ay	– Demir ve çelik sanayiinde
– Mide barsak belirtileri,		kullanılan özel çeliklerin
– Dermatozlar (prurit, eritem,		( ferronikel ) fabrikasyonu, ,
cilt ülserleri, ekzama, pig-		korrozyona dayanıklı çelik
mentasyon).		dökümü ve bunların tekerlek
		yapımı v.b. işlerde kulla-
		nılması
		– Elektrogalvanizasyon ( nikel-
		leme )
		– Nikel – kadmiyum akümüla-
		törlerin yapımı,
		– Kimya sanayiinde kataliza-
		tör olarak kullanılması.


b) Nikel karbonil Ni (CO) 4

Akut :	15 gün	– Cevherlerinden nikel elde
1.Dönem :		edilmesi,
– Sendeleme, bilinç bozuk-		– Nikel ve bakır ayırma iş-
luğu gibi merkezi sinir		lemleri,
sisteminde hafif zarar be-		– Saf nikel elde edilmesi,
lirtileri,		– Kimya sanayiinde bazı sen-
– Solunum yolları irritas-		tezlerde katalizatör olarak
irritasyonu.		kullanılması.
2.Dönem :
– Solunum yolları
irritasyonu ( retrosternal delici
ağrı ve siyanoz ile birlikte),
– Tekrarlayıcı sakral ağrılar,
– Genel durumda bozulma
( halsizlik, baş ağrısı, ateş,
sürekli zayıf nabız,
hipertermi ),
– Akciğer ödemi, subikter ve
kalp yetmezliği,
Kronik :	6 ay
– Nöbet şeklinde astmatiform
dispne,
– Nervöz ve psişik bozuk-
luklar,
– Anemi.
– Karaciğer fonksiyon bozuklu-
ğu ( ikter, kolik ),


( Gerektiğinde ilk günde kanda nikel, ilk iki günde kanda karbon monoksit ve
idrarda nikel tayinleri yapılır.)


A – 10, a Fosfor ve anorganik fosfor bileşikleri
Beyaz fosfor

Akut :	15 gün	– Fosfor ya da fosfor bileşik-
– Mide, barsak kanalı zarar-		lerinin istihsali
zararları ( bulantı, kanlı		– Maden cevherlerinden ve
kusma ),		kemiklerden fosfor elde edil-
– Merkezi ve preferik sinir		mesi,
sistemi bozuklukları,		– Kimya ve ilaç sanayiinde
– Cilt ve mukozalarda yanık,		fosforun kullanılması,
Kronik :	1 yıl	– Fosforlu bronz yapımı,
– Yorgunluk, zayıflama,		– Fosforlu pestisidlerin yapı-
iştahsızlık, sindirim bozuk-		mı ve kullanılması,
luğu,
– Deri mukoza ve retina		– Donanma fişeği, duman çı-
kanamaları,		karıcı maddeler, yangın bom-
– Osteonekroz, kemiklerde en-		bası işaret ve aydınlatma
feksiyonlara dirençsizlik		fişeklerinin yapımı,
( osteomiyelit, periostit,		– Beyaz fosfordan kırmızı fos-
özellik le alt çene ke-		for elde edilmesi,
kemiğinde ),
– Karaciğer ve böbrek paran-
kim zararları.


Fosforlu hidrojen ( PH3 )

Akut :	15 gün	– Az miktarda fosfor ihtiva
– Baş ağrısı, bulantı,		etmek ve nemle birlikte ol-
şiddetli suzluk duygusu,		mak koşulu ile Ferrosiliş
kusma ishal,		mangansilis, Kalsiyum, Kar-
– Dispne, siyanoz ve sıkıntı		bit ve Kalsiyum siyanamid
ile birlikte göğüs		yapımı ve kullanılması,
ağrıları,		– Tahıl silolarında ensektisit
– Ekstansor kaslarda spazm,		olarak alüminyum ve çinko
ajitasyon, kramplar, delir,		fosfitlerin kullanılması,
– Akut karaciğer ödemi,		– Kalsiyum karbitteki safsız-
koma.		sızlıklardan asetilen elde edil-
		mesi ve kullanılması.


Diğer anorganik fosfor bileşikleri
( Klorlu fosfor bileşikleri )

– Gözlerde, solunum yolları		– Özellikle kimya sanayii, gra-
ve ağız mukozasında		fik sanatlar ve yapay gübre
irritasyon.	15 gün	yapı mında, fosforik asit ve
		anorganik fosfor bileşikleri-
		nin kullanılması,


Tetra fosfor tri sülfit

– Eritem (fosfor eritemi),	1 ay	– Kibrit kutularındaki sürtme
– Allerjik pruriginöz		yüzeyinin yapımı ( tetrafos-
dermatoz.		fortrisülfit : P4 S3 )

( Radyolojik olarak alt çene kemiği nekrozu saptanır )
A – 10, b Organik fosfor bileşikleri

Akut :	15 gün	– Organik fosfor bileşiklerinin
– Baş dönmesi nöbetleri,		yapımı,
migren, bulantı, iştahsız-		– Bu bileşiklerin pestisit ola-
lık, sıkıntı hissi, ajitas-		rak kullanılması,
yon, baş ağrısı,		– Böyle maddelerle bulaşmış
– Görme bozukluğu, sali-		kapların gündelik hayatta
vasyon, miyosis,		kullanılması,
– Dispne, bronşlarda		– Bu maddelerle çalışan labo-
hipersekresyon, larenks ve		ratuvarlar.
bronş spazmı,
– Bradikardi, hipotansiyon,
– Ekstremitelerde, göz
kasların da, dilde kas
krampları,
– Şiddetli terleme, bulantı,
kusma ve defekasyon ile
birlikte sindirim kanalı
spazmları,
– Akut akciğer ödemi,
solunum felci,


( Kanda kolinesteraz aktivitesi tayini yapılır. )
( Dietil paranitrofenil thiosulfat ihtiva eden alkilfosfat zehirlenmelerinde idrarda
paranitrofenol tayin edilir. )

A – 11, a Kurşun ve kurşun tuzları

Akut :	1 ay	– Kurşun cevherlerinden ve
– Sindirim sistemi zararları		çinko izabehanelerindeki
( karın ağrısı, kusma ),		kurşunlu küller ile kurşunlu
– Karaciğer ve böbrek		piritlerin kavrulmasından
fonksiyon bozukluğu,		geri kalan artıklarından kur-
– Nervöz belirtileri		şun elde edilmesi, işlenmesi,
(kramplar),		– Kurşunlu eski metallerden
– Şok,		ve eski kurşunlardan kur-
Kronik :	3 yıl	şunun geri kazanılması,
1.Emilim dönemi :
– Klinik belirti yoktur,
– İdrarda ve kanda kurşun		– Kurşun, kurşun alışımları ve
artmıştır.		kurşunlu metallerin izabesi,
– İdrarda koproporfirin ve		dökümü, rafine edilmesi,
delta aminolevülinik		haddelenmesi,
asit artmıştır,		– Çinko izabesi, çinko ve kur-
– Kanda delta aminolevünik		şundan külçe dökümü,
asit dehidraz aktivitesi		– Kurşun bileşiklerinin yapı-
azalmış ve protoporfirin IX		mı, işlenmesi,
artmıştır.		– Elektrikli akümülaör ima-
– Basofil noktalı eritrositler		lat ve tamirleri,
artmıştır,		– Kurşun ve kurşun alaşım-
– Hemoglobin azalmıştır,		ları ile kaynak, lehim ka-
– Dişetlerinde Burton çizgisi		laylama, kurşun ve çinko iza-
olabilir.		behanelerindeki çalışmalar,
2.Presatürnizm ( kritik baş-		– Kurşun ve kurşun alaşımla-
langıç dönemi ) :		rından yapılmış bütün mad-
– Halsizlik, ajitasyon, baş		delerin yapımı dökümü, te-
ağrısı, baş dönmesi, kas		mizlenmesi,
gücünde azalma,		– Kurşunlu eğe ve zımparalar-
– İştahsızlık, kabızlık,		la, eğeleme ve zımparalama
– Ciltte soluk – gri renk		işlemleri,
( kurşun kolorit )		– Kurşunlu metallerin kor ha-
– Normo veya hipokrom		line getirilmesi, çekme iş-
anemi,		lemleri,
3.Satürnizm ( belirli zehir-		– Kurşunlu insektisitlerin yapımı, işlenmesi
lenme ) :		ve kullanılması
– Yukarıdaki bütün belirtiler		– Kurşunlu boya, badana, ci-
daha da şiddetlenir,		la, lak, mürekkep, yapıştırıcı
– Kurşun kolikleri,		maddeler, koruyucu kalkar,
– Polinevrit ( en çok nervüs		boya maddeleri ( kurşun be-
radialis felci ),		yazı, çinko beyazı ), krom sa
– Ensefalopati ( baş ağrısı,		rısı, krom kırmızısı ) ve si-
kas krampları, menengial		katiflerin ( kurşun naftenat )
irritasyon belirtileri, koma		yapımı, hazırlanması, kul-
kurşun eklampsisi )		lanılması,
		– Karma, yakma, raspa yapma,
		aşındırma kaynak alevinde
		kesme, sıcak perçinle kurşun
4.Geç hastalık dönemi :		kaplama, gemilerin ve demir
– Kronik azotemik, hiper-		yapıların sökülmesi, onarımı,
tansif nefrit,		eski boyaların kazınması,
– Kronik ansefolapati		– Kap kacak ve bazı kiremit-
– Kronik mide, barsak bo-		lerin yapımı,
zuklukları, zararları,		– Kurşunlu emaye yapımı, sır-
– Romatizmal şikayetler		lama, seramik eşyanın süs-
kurşun gut’u ),		lenmesi, işlenmesi, kurşunlu
		materyall cam ve diğer eşya
		ların emaye edilmesi,
		– Kurşunlucam kap, bardak
		yapımı,
		– Kurşunlu cam dökümü, ka-
		rıştırılması ( kristal yapımı ),
		– Kurşunlu elmas tutucular
		kullanılarak elmas yontul-
		ması,
		– Matbaalarda dizgi makinele
		rinin kullanılması ( Monotip,
		linotip gibi ).
		– Kurşunlu tozlarda kromito-
		grafi,
		– Bazı sentetik maddelerin ya-
		pımında organik kurşun bi-
		leşiklerinin kullanılması ( po-
		liviklorür için stabilizatör
		olarak kurşun stearat ).
		– İçinde kurşun tozu dumanı
		veya buharı bulunan işyerle-
		rinde de yapılan işler.

( Kanda kurşun miktarı tayini, kurşun zehirlenmesi için en iyi indikatör-
dür. Ayrıca basofil granülasyonlu eritrositlerde artma, idrarda delta aminole-
vülinik asit, idrarda koproporfirin, idrarda kurşun, kanda delta aminolevülinik
asit dehidraz, eritrositlerde protoporfirin IX tayinlerinden yararlanılır. Sela-
tör ilaçlarla yapılan yükleme testi ile idrarda provoke kurşun miktarı tayini
daha önce geçirilmiş kurşun zehirlenmelerinin tanısında yardımcı olur. )


A – 11, b Organik kurşun bileşikleri
( Kurşun tetraetil, kurşun tetra metil )


Akut :	1 ay	– Kurşun tetraetil ve meil
– Hipotermi, hipotansiyon,		elde edilmesi, bunlarla te-
bradikardi.		temas içinde vurunu önle-
– Psikoz ( delirium tremens )		yici olarak bu maddelerin
Kronik :	3 yıl	bulunduğu akaryakıtların el-
– Psişik bozukluklar hipor-		de edilmesi,
eksitabilite,		– Akaryakıt tanklarının te-
– Uykusuzluk, miyalji, baş		mizlenmesi ve onarımı,
dönmesi, bulanı, kusma,		– Bu gibi akaryakıların yan-
hipotansiyon,		ması ile atmosferin kirlen-
– Tremor, hiperrefleksi,		mesi,
– Karaciğer ve böbrek		– İçine kurşunlu akaryakıt ka-
zararları.		tılmış yapışırıcı v.b. Mad-
		delerin kullanılması,

( Kanda ve idrarda kurşun tayini yapılır. )
A – 12, a Karbon sülfür

Akut :	15 gün	– Karbon sülfür ve türevleri-
– Yüzde kızarma , öfori,		nin ( karbon tetraklorür ) el-
– Halüsinasyon delirleri,		de edilmesi,
karbonsülfür rausch’u		– Karbon sülfürün çözücü ola-
bilinç kaybı, solunum felci,		larak, özellikle yağların, guta-
koma		perka, reçineler ve eterik
Subakut	1 ay	yağların ekstraksiyonunun-
– Keratokonjonktivit,		da ve çözümünde kullanıl-
– Nöropsişik bozukluklar		ması
( baş ağrısı, agressivite,		– viskoz, sentetik, elyaf, selülozik filmler
( Seksüel davranış bozuk-		ve selefon yapımı
lukları, dikkatte azalma,		– Bazı yapıştırıcıların yapımı,
ajitasyon, depresyon, uyku-
suzluk ),		– Karbon sülfür ile kükürtün
Kronik :	1 yıl	ekstraksiyonu ve özünmesi
– Polinevrit ( motoriksensible ),		bu eriyiklerin kauçuk vul-
– Retrobulber optik, nevrit,		kanizasyonunda ve kibrit
skotom, pupilla bozuklukları.		fabrikalarında kullanılması,
– Nervüs akustikus zararı,
– Depresyonlar
– Piramidal ve ekstra		– Karbon, sülfürlü ilaç ve koz-
pramidal sinir zararları,		metiklarin yapımı,
– Mide, barsak şikayetleri,		– Karbon sülfür veya kar-
– Hiperkolesterinemi, hiperli-		bon sülfürlü maddelerin en-
poproteinemi,		sektisit veya parazit öldürü-
– Damar sklerozu ( öncelikle		cü olarak tarımda ve tahıl si-
beyin ve böbreklerde ),		lolarında kullanılması.
– Gonad fonksiyonlarında		– Bazı kemirici hayvanları
bozulma,		yokedici ilaçların yapımı.
– Erken ihtiyarlama,
– Koroner seklerozu.


( Gerektiğinde idrarda iyodazid testi, gonad hormonlarının tahlili, elek-
troansefalografi, elektromiyografi, odiyometri yapılır; idrarın Fehling reaktifi
ile kahverengi olup olmadığına bakılır. )

A – 12, b Kükürtlü hidrojen

Akut :	15 gün	– Sentetik elyaf sanayii (viskoz
– Baş ağrısı, baş dönmesi,		ve selofon yapımı),
– Göz ve solunum yolları		– Sanayi gazlarının elde edil-
mukozasında irritasyon,		mesi, ( havagazı )
– Bilinç kaybı, solunum		– Klorhidrik asit, sülfürik asit,
felci		karbon dioksit kükürtlü bo-
Subakut :	1 ay	yaların ve diğer kimyasal
– Baş ağrısı, baş dönmesi,		maddelerin yapımı,
uyku bozuklukları, ağızda		– Şeker rafinerileri,
madeni tad, salivasyon,		– Hela ve fosseptık temizleme-
bulantı, ishal		leri, boşaltma sırasında ve
– Keratokonjonktivit, fotofobi,		boşaltmadan sonraki çalış-
Görme bozuklukları göz		ma ve kontroller.
kapağı kasları krampları,
– Solunum yollarında irritas-
yon, bronşit, kanlı balgam,
Kronik ( Sulfhidrismus ) :	2 ay
– Solunum ve sindirim siste-
minde karakteristik olmayan
belirtiler,
– Psişik bozukluklar.

A – 12, c Sülfürik asit

Akut :	15 gün	– Sülfürik asit üretimi,
– Ciltte yanık, nekroz,		– Patlayıcı madde sanayii,
– Üst solunum yollarında irri-		– Sentetik elyaf yapımı,
tasyon, akut bronşit,		– Boya ve boya maddeleri ya-
– Konjonktivit, gözde yanık		pımı,
Kronik :	3 ay	– Eterler ve esterlerin üretimi,
– Ciltte sikatris, keloid,		– Kurşunlu akümülatör fab-
– Kornea ülserleri, keratit,		fabrika ve onarım yerleri,
görme zararları,		– Minaral ve bitkisel yağ ra-
– Üst solunum yollarında		fineri,
kronik iltihap, kronik		– Selülozdan glukoz elde
bronşit,		edilmesi,
– Dişlerde dekalsifikasyon,		– Dericilik ve tabaklık,
çürüme, diş dökülmesi,		– Brom ve iyot üretimi,
		– Gaz kurutma işlemleri,
		– Uranyum üretimi,
		– Sabun sanayiinde yağ asitle-
		rinin geri kazanılması,
		– İlaç sanayii,
		– Laboratuvarlar.


A – 12, d Kükürt dioksit

Akut :	15 gün	– Sülfürik asit üretiminde ara
– Üst solunum yollarında		ürün olarak,
irritasyon, bronşit, bron-		– Kağıt hamuru yapımı, nişas-
kopnömoni, akut akciğer		ta sülfitler ve thiosulfatların
ödemi,		üretimi,
– Konjonktivalarda irri-		– Şeker elyaf, deri ve tutkal-
tasyon,		ların işlenmesinde beyazlaş-
– Bulantı, kusma.		tırıcı olarak,
Kronik :	3 ay	– Organik sentezlerde,özellik-
– Ciltte deskuamasyon,		le karbonsülfür, thiofen, sul-
– Kronik bronşit, anfizem,		fonlar ve sülfonatların üre-
bronşektazi, sağ kalp		timinde,
yetmezliği,		– Şarapçılıkta,
– Koku ve tad duygusunun		– Pestisid olarak kullanılması,
azalması ve kaybı,
– Parkinsonizm, refleks		– Cevherden bakır elde edil-
bozuklukları,		mesi ve işlenmesi,
– Dişlerde çürüme ve		– Buz dolaplarında soğutucu
dökülme.		madde olarak,
		– Besin maddelerinin dezen-
		feksiyonu,
		– Kok fırınları,petrol rafine-
		rileri, kömür ve fuel-oil ya-
		kılan ocaklar, kazanlar.


( Gerektiğinde idrarda sulfat miktarı tayini yapılır. )


A – 13 Talyum ve bileşikleri

Akut :	15 gün	– Ağır metal cevherlerinden
– Susuzluk duygusu, bulantı,		talyum elde edilmesi, geri
kusma, kabızlık		kazanılması, alaşımlarının
– Taşikardi, stenokardi,		ve bileşiklerinin yapımı,
hipertansiyon,		– Talyum veya bileşiklerinin
– Yüzde, konjonktivalarda,		ilaç sanayinde, cam sanayiin-
üst solunum yollarında		de ( özellikle optik camlar ve
hiperemi,		yapay mücevher taşları ) kul-
– Parmaklarda parestezi,		lanılması, boya ve boya mad-
– Ayaklarda ağrı ( Burning		maddelerinin, piroteknik mad-
feet ),		delerinin yapımı,
– Uykusuzluk,		– Ensektesit ve fare mücadele
– Assendan polinevrit,		ilacı olarak talyum sulfat el-
– Saç dökülmesi, tırnak-		de edilmesi ve kullanılması,
larda lunula çizgileri,		– Kızılötesi ışınlara duyarlı foto
– Psişik bozukluklar,		elektrik hücrelerin yapımı.
– Korsakow sendromu, bulber
paralizi,
– Kafa sinirlerinde nervüs,
– Okülomotorius ve nervüs,
optikus, nevrit.
Kronik :	1 yıl
– Zayıflama, uykusuzluk,
– Stomatit, ana-it gastrit,
– Görme bozuklukları,
– Dikkatte azalma,
– Böbrek zararları
( albüminüri, silindirüri,
eritrositüri ),
– Saç dökülmesi.

( Gerektiğinde idrar, dışkı, saç ve tırnakta talyum tayini yapılır. )


A – 14 Vanadyum ve bileşikleri


Akut :	15 gün	– Cevherden ve vanadyum bu-
– Solunum yolları irritasyonu		lunan cüruftan elde edilme-
( ses kısıklığı, yutakta		si, işlenmesi,
kuruluk, kuru öksürük,		– Ferromangan yapımında
dispne, göğüsde daralma		kullanılan vanadyum pen-
duygusu ),		toksidin hazırlanması,
– Akut bronşit,		– Demir ve çelik tasfiyesi, fer-
bronkopnömoni,		romanganlı özel çelik yapımı
– Dilde ve ekstremitelerde		– Aliminyum cevherlerinin işlenmesi
tipik yeşil – siyah renk,		– Kimya sanayinde kataliza-
Kronik :	1 yıl	tör veya oksidasyon maddesi
– Kronik bronşit (anfizemli		olarak kullanımı
veya amfizemsiz),		– Çeşitli mürekkep, boya maddeleri,
– Nörolojik, psişik bozuk-		kurutucu maddeler ve fotografçılık
lar ( parmaklarda tremor,		maddelerinin yapımı
depresyon ),		– Petrolden elde edilen akar-
– Kalpte fonksiyonel bozuk-		yakıt ( özellikle ağır yağ ) ile
lar (çarpıntı),		çalışan kazan, ocak, baca ve
– Ekzematiform dermatoz.		türbinlerin temizleme ve
		onarımı.

A – 15 Halojenler
A – 15, a Klor


Akut :	15 gün	– Klor elde edilmesi ve sıvı-
1. Dönem :		laştırılması,
– Göz ve üst solunum yolları		– Sıvı klorun taşınması ve bu-
mukozasında irritasyon,		nunla temas,
öksürük krizleri, göğüste		– Kimya ve ilaç sanayiinde
sıkışma hissi,		klor türevlerinin yapımı,
2. Dönem :		– Metal yüzeylerinin klorhid-
– 48 saat süren latent dönem.		hidrik asit ile aşındırılması,
3. Dönem :		– Hipoklorürlere ( klorlu su )
– Akut akciğer ödemi, şok,		asit etkisi ile klor atomları-
– Taşikardi,hipotansiyon,		nın açığa çıkması.
oligüri
Kronik :	3 ay
– Göz ve üst solunum yol-
ları mukozasında irritas-
yon, kronik bronşit,
amfizem,
– Atipik mide,barsak
şikayetleri,

Halojenler
A -15, b Brom

Akut :	15 gün	– Bromun deniz suyundan ve
– Klorda olduğu gibi üç		deniz tuzunun,yosunun ve
dönem vardır,belirtileri		sanayide potasyum tuzları-
daha hafiftir, solunum sis		nın işlenmesinden kalan ar-
temi belirtileri daha az,		tıklardan elde edilmesi,
sindirim sitemi belirtileri		– Brom türevlerinin yapımı,
daha sıktır,		– Bromun kimya sanayiindeki
– Ciltte yanıklar, nekrotik		bazı sentezlerde oksidasyon
ülserasyonlar,		maddesi olarak kullanılması.
Kronik :	3 ay
– Ekzama,akne,deride
ülserasyon

Halojenler
A – 15, c İyot

– Deride,göz ve üst	3 ay	– Deniz alglarından, ( Şili güher-
solunum yolları mukozasında irritasyon		çilesinden ve petrol rafiner-
– Gözlerde yanık,		lerindeki çeşitli işlemler sı-
– Akne, pemfigus.		rasında iyot elde edilmesi,
		– İyot ve iyot bileşiklerinin
		kullanılması, ( örneğin kim-
		ya, ilaç sanayii ve fotoğraf-
		çılık) .

Halojenler
A – 15, d Fluor


Akut :	15 gün	– Fluorhidrik asit ve alkali flu-
– Cilt ve mukozada yanık,do-		fluorürlerin elde edilmesi, kul-
ku zararları ( bir latent süre-		lanılması,
den sonra ağrılı derin nek-		– Kryolit banyosunda elekt-
rozlar,doku kaybı ),		roliz ile alüminyum elde edil-
– Solunum yollarında irritas-		mesi,
yon, akut akciğer ödemi,		– Döküm parçalarının aşındı-
– Kramplar,felçler,		rılması ve çeliğin parlatılma-
– Akut böbrek zararları,		sı (fluorhidrik asit ve tuz-
– Akut kalp ve dolaşım bozuk-		ları ),
ları,		– Cam ve porselenin dağlan-
Kronik :	1 Yıl	ması, camın matlaştırılması,
– Fluor kaşeksisi ( fluoroz ),		kristallerin parlatılması,dö-
– Dişlerde lekeler ( güve yeni-		küm parçalarının ve çeliğin
görünüm ), çürükler,		temizlenmesi ( fluorhidrik
– Osteoskleroz ve osteomalazi		asit ve tuzları ),
benzeri kemik değişiklikleri		– Fluor bileşiklerinin pestisid
( öncelikle kostalar, kolomna		ve kereste konserve edicisi
vertebralis ve pelvisde ),		olarak kullanılmaları,
– Eklem bağlarında kireçlen-		– Amonyum flüorür ile ema-
me eklem hareketlerinde sı-		ye yapımı,
nırlanma ( Morbus Bechtrew		– Düşük küllü filtre kağıdı ya-
benzeri ),		pımı,
– Zayıflama, anemi,		– Temizlik tozu yapımı, ( sod-
– Deride kuruluk, tırnaklarda		yum silisyum fluor bileşik-
kırılma,		leri )
– Böbrek fonksiyon bozukluğu.		– Özel çimento türlerinin ya-
		pımı ( kalsium fluorür ),
		– İçinde fluor bileşikleri bulu-
		nan sanayii artıkları ( örne
		ğin süperfosfat ve petrol sa-
		nayii ),


( Gerektiğinde idrarda fluor miktarı tayini yapılır. )

A – 16 Alifatik veya alisiklik hidrokarbonlar

( Petroleter ve benzinin bileşiminde bulunan petroleter, petrol benzini,
kerosin, diesel yağı, fuel oil v.b. gibi )

Akut :	15 gün	– Ham petrolün distile ve rafi-
– Baş dönmesi,kulak çınlama-		ne edilmesi,
sı rausch hali, koma, pnömo-		– Hidrokarbonların yapılarını
ni, plörit.		değiştirmeye hizmet eden
Kronik :	1 yıl	kraking ve reforming işlem-
– Komedon, akne, follikülit,		leri,
– Fotosensibilite, cilt kanseri,		– Distilasyon ürünlerinin çö-
		zücü, yakıt maddesi, yağları
		temizleyici ve yanma mad-
		desi olarak kullanılması,
		– Bu maddelerin depolandığı
		kap, tank v.b.nin temizliği.

A – 17 Alifatik ve alisiklik halojenli hidrokarbonlar ( Metil klorür,
kloroform, karbon tetraklörür 1, 1, 1 ve 1, 1, 2 triklor etan,
tetrakloretan, trikloretilen, perkloretilen metan ve etanın fluorlu
ve klor-fluorlu türevleri, metil bromür, klorbrom metan, DDT
DDD, heksaklor sikloheksan, aldrin, dieldrin, endrin, texafen,
vinil klorür, tetra fluor etilen, kloropen v.b. )

A – 17 I. Doymuş alifatik halojenli hidrokarbonlar
a. Metil klorür, metil bromür

Akut :	15 gün	– Bu gruptaki bileşiklerin ara
– Konjonktivalarda ve solu-		veya son ürün olarak elde
num irritasyon,		edilmesi ve kullanılması,
– Baş dönmesi, nistagmus,		– Kuru temizleme işleri,
mid riasis, ışığa karşı pupil-		– Bunların yağ, cila, lak, reçi-
la refleks kaybı, konuşma		ne vernik, bitum, kükürt,
bozuklukları, intentionel tre-		balmumu, sentetik elyaf ( se-
mor, yürüme bozuklukları,		lüloz ) için çözücü olarak kul-
– Fobi, somnolans delir,		lanılmaları, metallerin
– Kas krampları, pareziler,		temizlenmesi ve yağsızlaştı-
– Jackson tipi epilepsi,		rılması, boyama işleri,
– Böbrek zararları ( oligoüri,		– Soğutucuların içinde soğut-
anüri, albüminüri, üremi ),		ma maddesi olarak, bunların
– Beyin ödemi, akut akciğer		yapımı ve onarımı,
ödemi,
– Tedaviye cevap vermeyen		– Ensektisit olarak kullanıl-
neralize tremor ( kalıcı ).		maları ( özellikle spray şek-
Subakut :	1 ay	linde ),
– İntestinal ve nervöz bozuk-		– İlaç sanayiinde çeşitli dezen-
lukları,		feksiyon maddeleri aneste-
– Miyokloni,		tik ve antiseptiklerin yapı
Kronik :	1 yıl	mında,
– İntestinal bozukluklar ( bu-		– Boyacılıkta kullanılan mad-
lantı, kusma, kolik, diyare ),		delerin çözücü, inceltici ve
– Nörolojik belirtiler ( baş ağ-		aşındırıcı ( düzeltici ) olarak ya-
rısı, somnolans, koordinas-		pımı ve kullanılması ),
yon bozukluğu, tremor, felçler ).		– Yangın söndürücü maddele-
		rin yapımı ve kullanılması,
		( Bu maddelerin bazıları yük
		sek sıcaklık derecelerinde veya
		alevle temasta fosgen vb. A – 3.b
		de olduğu gibi toksit halojen
		türevleri meydana getirirler ).


b. Tetraklor etan ve karbon tetraklorür

Akut :	15 gün
– Konjonktivalarda ve solu-
num yolları mukozasında ir-
tasyon
– Bulantı, kusma, baş dönme-
si, somnolans,
– Hepatonefrit ( latent bir dö-
nemden sonra )
Kronik :	3 ay
– Dermatozlar.


A – 17, II. Doymamış alifatik halojenli hidrokarbonlar
a. Trikloretilen, tetrakloretilen

Akut :	15 gün	Alifatik diziden hidrokarbonla-
– Baş ağrısı, dönmesi, uyu-		rın halojen türevlerrinin istihsa-
şukluk,		li, açığa çıkarılması ya da kul-
– Mukoza irritasyonları,		lanılmasına ilişkin herhangi bir
– Somnolans, narkoz,		işlemle uğraşma,
Kronik :	6 ay
– Yorgunluk, tremor, karakter
değişikliği,
– Dermatozlar,
– Ani kalp durması
– Trikloretilen alışkanlığı.

A – 17, III. Halojenli alfatik ve alisiklik ensektisitler
( DDT, Aldrin, Dieldrin v.b. )

Akut :	15 gün
– Tremor, lokal ve generalize
kramplar, felçler,
Kronik :	1 yıl
– Blefarokonjonktivit,
– Dermatozlar,
– Nörolojik bozukluklar,
– Hipoplastik anemi ( son ikisi
daha çok hekzakloroheksanla
olur ).

A – 17, IV. Metan ve etanın klor ve fluorlu türevleri
( fluoranlar )

		– Bu maddelerin şimdiye ka-
		dar insanlarda zehirleyici
		etkileri görülmemiştir. An-
		cak ısıtılmala rında zehirle
		halojen maddeler açığa
		çıkar.


A – 17, V. Sentetik maddelerin halojenli monomerleri
( Vinil klorur ve kloropren gibi )

Akut :	15 gün
– Somnolans, bilinç kaybı,
Kronik :	1 yıl
– İntestinal ve nörolojik bo-
zukluklar,
-Alopesia ( öncelikle klorop-
renle ),
– Parmaklarda Raynaud send-
romu tipinde vasomotor bo-
zukluklar,falankslarda ak-
roosteoliz,dermatozlar (vi-
nilklorür polimerizasyonu sı-
rasında).


( Gerekirse idrarda Fujiwara reaksiyonu ile bazı klorlu alifatik hid-
rokarbonların tri ve per gibi parçalanma ürünlerinin saptanması yoluna
gidilir. )


A – 18, a Alkoller


– Konjonktivalarda ve üst so-		– Alkol ve bunların halojenli
lunum yollarında irritasyon,		bileşiklerinin elde edilmesi,
– Narkotik etki.		– Boya, cila, vernik, doğal ve
Metil alkol		sentetik reçine, kimyasal te-
Akut :	15 gün	mizleme maddeleri, leke çı-
– Baş ağrısı, bulantı, kusma,		karıcılar için çözücü ve üre-
siyanoz, taşikardi, akut ak-		tici yapımı ve kullanılması,
ciğer ödemi, koma.		– Verniklerin, elektrik malze-
– Görme bozukluğu,		mesindeki yalıtıcı manrola-
– Nefropati, hepatopati, nöro-		rın ( diaseton alkol ), anilin
pati,		boyalarının ( metanol ) yapı-
Kronik :	1 yıl	mı ve işlenmesi,
– Konjonktivalar ve üst solu-		– Kozmetik, parfüm ve sabun
num yollarında irritasyon.		yapımı,
– Baş ağrısı, baş dönmesi,		– Meyve esanslarının elde
– Dispeptik şikayetler,		edilmesi,
– Fotofobi, görme azlığı, mid-		– İlaç sanayii
riasis, papilla ödemi.		– Antifriz, fren sıvısı, sentetik
		yağlama maddeleri, koruyu-
		cu cam ekran yapımı,
		– Lastik sanayii ve yapay de-
		ri yapımı,
		– Kereste konserveleme mad-
		delerinin yapımı ve kullanıl-
		( diaseton alkol ),
		– Sentetik elyaf sanayiinde
		sellüloid ve sellüloz asetat
		için çözücü olarak ve temizleme ve
		çözünleme maddesi olarak kullanılması,
		– Bazı sentetik kumaş ve ör-
		tülerin yapımı,
		– Şapka yapımı ( hasır şapka )
		– Formalhedit elde edilmesi
		( metanol ),
		– Tohumculukta su çekici ve
		bakteriostatik olarak,
		– Petrokimya sanayii ( rafine-
		riler ),
		– Füzelerde yakıt olarak (pro
		panol ),
		– Patlayıcı madde sanayiinde


( Gerektiğinde kanda ve idrarda metil alkol ve formik asit miktarları
tayin edilir. )


A – 18, b Glikoller

Akut :	15 gün	– Glikol, poliglikoller, bunla-
– 12 saatlik latent süreden		rın türevleri ve asetatların
sonra		elde edilmesi,
– Nörolojik belirtiler ( bacak-		– Kimya sanayiinde çeşitli or-
larda zayıflık, kramplar ),		ganik sentez işlemlerinde ara
– Karaciğer ve böbrek zarar-		ürün olarak, öncelikle cila,
ları ( ikter, hematüri ),		reçine, sellüloz bazına da-
– Akut böbrek yetmezliği,		yanan ve çabuk kuruyan
– Akut akciğer ödemi.		notrosellüloz ve sellüloz ase-
Kronik :	1 yıl	tat için çözücü olarark,
– Rinit, kronik konjonktivit,		– Çeşitli ilaçlarda sıvağ (sul-
– Karakteristik olmayan hema-		fonamid, antibiotik, asetilko-
tolojik bulgular,		lin ) deodorant, dezenfeksiyon
– Baş ağrısı, baş dönmesi, nis-		maddesi, bakteriostatik ( kli-
tağmus,		ma cihazlarında hava sterili-
– Ruhsal bozukluklar, kişilik		zasyonu için ) gliserin yerine,
bozuklukları,		– Kozmetik sanayii ( sabun,
		krem, yüz kremleri ),
		– Antifriz, fren sıvısı ve hidro-
		lik yağ yapımı,
		– Besin maddeleri sanayiinde
		çeşitli esans ve ekstrelerin
		yapımı,

		– Tekstil sanayiinde dokuların
		yumuşatılması, boyamaya,
		basma işlemine hazırlanma-
		sı,çeşitli sentetik kuvvetlen-
		dirici maddeleri yapımı, çe-
		çeşitli sentetik kumaş ve ya-
		pıştırıcıların yapımı,
		– Fotoğraf sanayiinde bazı
		plak ve filmlerin yapımı,
		– Patlayıcı madde sanayii,
		sentetik lastik maddeleri
		– Tütün sanayiinde kurutma
		maddesi olarak, gazların ku-
		rutulması için ( ancak propi-
		lenglikol nem muhafaza edici
		olarak da kullanılır. )
		– Yeraltı havagazı borularının
		izolasyonu ( etilenglikol katı-
		larak. )


A – 18, c Eter ve türevleri

– Somnolans, baş ağrısı, baş		– Eterin ve halojenli türevle-
dönmesi, bulantı, kusma,		rinin elde edilmesi,
Etilen oksit ve dioksan	1 yıl	– Kimya sanayiinde balmu-
– Göz, burun ve yutakta irri-		mu yağ, lastik, reçine, ci-
ritasyon,		la ve ve nitrosellüloz için çözü-
– Baş ağrısı, baş dönmesi, bu-		cü olarak, organik sentezler-
lantı, kusma,		de ara maddesi ve kurutucu
– Karaciğer stazı, böbrek yet-		olarak, kollodyum yapımın-
mezliği,		da nikotin ekstraksiyonun-
– Akut akciğer ödemi, Halo-		da,
jen türevleri ( özellikle dik-		– İlaç sanayiinde alkaloidlerin
lordietil eter )		da edilmesi, sterilizasyon
– Solunum yollarının şiddetli ir-		maddesi ve anestezik olarak,
tasyon,		Sentetik elyaf sanayiinde
– Akut pnömoni,		sellüloz asetatın ve yapay
		ipeğin çözücüsü olarak, do-
		kumaların boya ve basma iş-
		lemlerine hazırlanması,

A – 18, d Ketonlar

( aseton, bukanon, metilizobutil keton, sikloheksanon v.b. )

– Parfümeri, lastik, fotoğraf		– Ayakkabı sanayiinde temiz-
ve plastik sanayiinde,		leyici,
– Bazı özel yakıtların yapımı,		– Ketonların ve türevlerinin
– Dumansız barutla patlayıcı		elde edilmesi,
madde yapımı,		– Kimya sanayiinde ekstrak-
– Boya ve cilalar için çözücü ve		siyon maddesi, temel madde
kazıyıcı ( düzeltici ) olarak,		veya ara ürün olarak kulla-
Per akut :	2 gün	nılması, cila, vernik, reçine,
– Şiddetli irritasyon ( salivas-		yapıştırıcı maddeler, boya
yon, gözyaşı akması, öksü-		maddeleri, yağlar, kollod-
rük ), baş dönmesi, bulantı		yum selüloz astetat, asetilen
kusma, koma,		için çözücü olarak,
Akut :	15 gün	– Sentetik elyaf sanayiinde,
– Göz ve üst solunum yolları		yapay ipek ve yapay deri
mukozası irritasyonu,		yapımı, kumaşların boyama,
– Bulantı, kusma, baş dönme-		basma işlemlerine hazırlan-
si, baş ağrısı,		ması,
Kronik :	6 ay	– Parfümeri ve kozmetik sa-
– Baş dönmesi, baş ağrısı, hal-		nayii,
sizlik,		– Sellüloid yapımı,
– Kabızlık,		– İlaç sanayiinde kloroform,
– Göz ve solunum yollarında		iodoform, bromoform, sulfo-
irritasyon,		nal yapımı,
– Dermatozlar.		– Yapay lastik ve patlayıcı
		madde, dumansız barut ) ya-
		pılan yerler,
		– Eğlence maddeleri sanayii.


A – 18, e Organik esterler

( Alifatik asitlerin esterleri – asetat, formiat, laktat, butirat, aromatik
anorganik asitlerin esterleri, ftalatlar, mineral asitlerin esterleri,
dimetil sülfat, metil silikat, nitrik asit esterleri – nitrogliserin gibi )

Akut :	7 gün	– Organik esterlerin yapımı,
– Mukozalarda irritasyon,		– Kimya sanayiinde nitro ci-
Kronik :	6 ay	laları, sellüloz asetat, doğal
		ve sentetik reçineler, lastik,

– Konjonktivada hiperemi,		yağ, balmumu, boya madde-
korneada kuruma, kornea ül-		leri, vernik, emaye, mü-
seri, gözyaşı akması, foto-		rekkep için çözücü, plastik
fobi,		leştirici, yapıştırıcı, aseton
– Solunum yollarında irritas-		yerine organiz sentezlerde
yon, öksürük, retrosternal		ara ürün,
yakıcı, ağrı, dispne,		– Yapay deri sanayii,
– Sindirim sistemi şikayetleri,		– Duvar, zemin döşeme malze-
1. Dimetil Sulfat		mesi yapımı, yapay tahta,
Akut :	7 gün	yapay döşemelik kumaş ya-
( fosgen intoksikasyonuna		pimı,
benzer ),		– Parfümeri (tırnak cilası,
– Mukozalarda irritasyon,		parfüm ),
– Latent bir süre,		– besin maddeleri sanayii (meyva esansları)
– Cilt ve gözde yanık,		(meyva esansları)
– Akut akciğer ödemi,		– Kırılmaz cam yapımı,
– Hepato – nefrit, hepatorenal		– Benzine ve motor yağlarına
yetmezlik,		vuruntuya karşı triorto-kresil-
– Trakeit, kronik bronşit,		fosfat katılması,
– Görme bozuklukları,		– İlaç sanayiinde çeşitli bakte-
( yanık sonucu ),		riostatikler ve inhalasyon
Kronik :	1 yıl	maddeleri için sıvağ olarak,
– İnatçı trakeit ve bronşit,		– Seramik ve kereste sana-
– Ciltte derin lezyonlar, kalıcı		yiinde yapı işlerinde çimen-
lokal analjezi,		to, alçı, refrakter tuğla için
– Konjonktivit, keratit,		sarsıntılardan ve asitlerden
II. Metil silikat		koruyucu olarak ( metil sili-
– Korneada dejeneratif bozuk-		katlar )
luklar, görme azlığı veya
kaybı.	1 yıl

A – 19, a Organik asitler

( Formik asit, asetik asit, oksalik asit )

Akut :	7 gün	– Organik asitlerin ve tuzla-
– Konjonktiva, solonum yol-		rın ( asetat, oksalat, formiat)
ları mukozası ve ciltte, ya-		elde edilmesi,
nıklar, lezyonlar,		– Tekstil sanayiinde aşındır-
– Dermatozlar,	2 ay	ma, temizleme, soldurma, bo-
– Astmatiform bronşit,	1 yıl	yama, basma işlemleri,
– Oksalik asit ( oral )	1 yıl
– Epigastriumda ağrı, şiddetli		– Kimya sanayiinde organik
kusma,		sentezler için, mürekkep, bo-
– Nevröz bozukluklar, tremor,		ya, cila ve vernik yapımı,
tetanik kramplar, trismus,		kurşun tuzlarının, sabunun
– Böbrek zararları ( hemoglo-		sentetik parfümlerin hazır-
binüri, eritrositüri, idrarda		lanması, asetik asit anhid-
oksalik asit kristalleri.		ritlerinin yapımı, bazı sen-
		tetik elyafın ( sellüloz asetat )
		ve metal asetatın hazırlanması,
		– Besin maddeleri sanayiinde
		sirke yapımı, besin maddesi
		konserveciliği, şarap maya-
		landırma,
		– Metal sanayiinde ( öncelikle
		içinde demir bulunmayan
		metaller ),
		– İlaç sanayiinde ( aspirin ya-
		pımı ),
		– Kauçuk sanayiinde ( pıhtılaş-
		tırma maddesi olarak ),
		– Leke çıkartıcıların özellikle
		potasyum tetra oksalatın
		” Sorrel tuzu ” yapımı,
		– Tabaklıkta,
		– Fotoğraf sanayiinde.

A – 19, b Aldehitler

Akut :	15 gün	– Aldehitlerin ve bileşikleri
– Gözlerde ve üst solunum		nin elde edilmesi,
yolları mukozasında irritas-		– Organik sentezlerde ve mo-
yon ( konjonktivit, rinit ke-		nomer olarak sentetik mad-
ratit, trakeit )		de sanayiinde ( bakalit,
-Akut akciğer ödemi, bron		üreformal reçineleri, galalit,
kopnömon,		sellüloit yapay, kehribar ),
-Astmatiform bronşit,	3 yıl	– Yapay ipek liflerinin aşın-
– Ekzematiform dermatit ve		dırma ve sertleştirilmesinde
ürtiker,	2 ay	( formol ), kumaşlara buruş-
– Epidermiste kalınlaşma, ter		mayacak özellik verilmesi.
bezlerinin yok olması, nöro-
dermatit, tırnaklarda kırıl-		– Lastik sanayiinde (çeşitli
ma, ekstremitelerde cera-		vul kanizasyon işlemleri ),
hatlanma ve hiperestezi	1 yıl	– Formolün dezenfeksiyon
Furfurol		maddesi, deodorant, bakte-
– Nörolojik belirtiler:		riostatik, tarım da zararlı
tremor, nevrit.		böceklere karşı, şarbon spor-
		larının yok edilmesinde ( de-
		ri, pamuk, kürklerde ) anato-
		mik preparatların konserve
		edilmesinde, fotoğraf sana-
		yiinde jelatin tabakalı plaka
		ve filmlerin sertleştirilme-
		sinde kullanılması,
		– Asetaldehitin sirke yapımın-
		da ve ayna gümüşlemede
		kullanılması,
		– Akroleinin sabun sanayiin-
		de, yağlı boya yapımında,
		kemiklerden tutkal çıkarıl-
		masında, ısıtılmış ve yağlan-
		mış materyalin lehimlenme-
		sinde, yağlama yağlarının
		hazırlanmasında, galvano-
		plastide kullanılması,
		– İlaç sanayiinde, hekzameti-
		len tetramin, kloraldehit, pa
		raldehit yapımı,
		– Yakıt maddesi ve ensektisit
		olarak metasetaldehit yapı-
		mı ve kullanılması.

A – 20, a Alifatik Hidrokarbonların Nitro Türevleri

Nitrometan ve Nitroetan

– Cilt ve solunum yolları		– Organik sentezlerde,
mukozasında irritasyon,	1 yıl	– Reçine, balmumu, yağ, bo-
		ya maddeleri, nitrosellüloz
		için çözücü olarak,

1 nitropropan, 2 ( nitropropan )
– Mukozalarda irritasyon,	1 yıl
– Narkotik belirtiler,

– Baş ağrısı, baş dönmesi, kus-		– Füze yakıtı olarak,
ma,		– Organik esterler, sellüloz,
– Karaciğer zararları,		yağ, balmumu, bazı boya
( Sürekli olabilir ),		maddeleri ve reçine için çözü
– Methemoglobinemi,		mü,
		– Bazı sıva ve lakların, özellik-
		le korruzyondan koruyucu
		olanların, cila, tutkal, sen-
		tetik maddeler ve çeşitli en-
		sektisitlerin yapımı,


Tetranitrometan

Akut :	1 yıl	– Trinitrotoluen ve diğer pat-
– Mukozalarda irritasyon,		layıcı maddelere katılır.
– Bronşit, pnömoni, akut akci-
ğer ödemi,
Kronik :
– Nervöz bozuklukları, bradi-
kardi.
– Methemoglobinemi,
– Karaciğer ve böbreklerde
yağlı dejeneresans.

Nitroparatinin klorlu türevleri

– Mukozalarda özellikle solu-	1 Yıl	– Pestisit ve fungusit olarak,
num yollarında şiddetli irri-		– Organik sentezlerde,
tasyon,		– Çözücü olarak.
– Kronik bronşit, akut akciğer
ödemi, akciğerlerde fibrosis,
– Methemoglobinemi.

A – 20, b Nitrik asit esterleri

( nitroglikol ve nitrogliserin gibi )

Akut :	15 gün	– Patlayıcı madde yapımı, bu
– Şiddetli baş ağrısı ,baş dön-		maddelerin karıştırılması,
mesi krizleri, bulantı, sar-		kartuşların doldurulması,
hoşluk hissi, yüzde kızarma,		– Defektli, eskimiş, patlama-
genel sıcak basması duygu-		mış kartuşlarla çalışma ( ma-
su, uykusuzluk,		den ocaklarında, cephane
– Bradikardi, hipotansiyon		depolarında v.b. )
stenokardi,		– İlaç sanayiinin bazı dalları.
– Pisişik bozukluklar ( depres-
yon, delir ),
– Bu belirtilerin hafta başın-
da artması ( pazartesi hasta-
lığı ), maruziyetten ve tema-
sın kesilmesinden 1-2 gün
sonra ani ölümler.
– Parmak uçlarında ve tırnak
altında tedaviye dayanıklı
ülserler,
Kronik :	1 yıl
– Nevralji, tremor, baş ağrısı,
baş dönmesi,
– Alkole tahammülsüzlük.

A – 21, a Benzol ( benzen ) ve Homologları
( benzol, toluol, ksilol, kumol, kümen v.b. )


Benzol :		– Taş kömürü katranından ha-
Perakut :	3 gün	vagazı ve kok fabrikaların-
– Kronik kas krampları, pare-		da kataliz veya distilasyon-
zi, bilinç kaybı ,periferik da-		la benzol ve hemologlarının
marlarda spazm, solunum		elde edilmesi,
felci.		– Benzol ve homologlarının
Akut :	15 gün	reitifiye edilmesi,
– Bilinç bulanıklığı ( benzol		– Benzol ve homologlarının
rausch’u ), baş ağrısı, baş		çözücü, inceltici ve kuru te-
dönmesi, kaslarda fibrilasyon		mizleme maddesi olarak kul-
Kronik :	3 ay	lanılmaları, yağsızlaştırma
– Yorgunluk, baş ağrısı, baş		ve ekstraksiyon işlemleri,
dönmesi,		temizleyici maddelerin yapı-
– Mide – barsak şikayetleri,		mı, lastik sanayiinde çözü-
– Lökopoez, eritropoez, trom-	1 Ay	cü, boya maddeleri, lak cila,
bopoezde tek veya birlikte		vernik yapımında inceltici
zararlar ( nötropenili löko-		olarak, lastik vulkanizas-
peni, trombopeni kapiller		yonda, su geçirmez elbise,
frajilite, anemi ( çoğu kez		ayakkabı, hasır şapka yapı-
normokrom, hipo veya aplas-		mı, tutkal ve bazı yapıştırıcı
tik ), hemorajik diateze-		maddelerin yapımı boya, lak,
kimoz, purpura, kanamalar ),		cila, vernik reçinelerin kul-
– Enfeksiyonlara dayanık-	3 ay	lanılmasında inceltici ola-
sızlık ( nekrotik anjin, akci-		rak, foto gravürcülükteki
ğer komplikasyonları ),		mürekkeplerde, ofset bas-
– Agranülositoz, panmiyelofi-	3 yıl	kıda, cila macunlarının ya-
tizi,		pımında, linolyum, mukavva
– Lökozlar,	10 yıl	sanayiinde, ayra yapımında,
Benzol hemologları		– Yağ ve greslerin ekstraksi-
Kronik :	6 ay	yonunda,
– Çabuk yorulma, baş ağrısı,		– Saat ve duyar ölçü gereç-
bulantı,alkole tahammül-		lerinin yapımı, metal parça-
süzlük,		ların temizleme, aşındırma
– Ciltte orhoerjik irritasyon		ve yağsızlaştırılması,
belirtileri.		– İlaç sanayii, parfüm yapımı,
		– Yakıt madeleri sanayii.


( Gerektiğinde idrarda fenol, kanda benzol, idrarda sulfat tayini toluol
için idrarda hippurik asit tayini yapılır. )

A – 21, b Naftalin ve homologları
( naftalin, metil naftalin, asetil naftalin v.b. )


Akut :	1 ay	– Taş kömürü katranının des-
– Baş ağrısı, baş dönmesi, bu-		ilasyonu ile naftalin elde
lantı, kusma,		edilmesi,
– Hemoliz, hemoglobin,		ve kereste konserve edioisi
– Anemi ( Heinz cisimcikleri ile ),		olarak kullanılması,
– Keratitis punktiforme, mer-		– Ftalik asit, hidre naftalin-
cekte ve göz sinirlerinde za		ler ( dekalin, tetralin ) ve
rarlar,		sentetik maddelerin yapı-
– Ciltte eritem, akne.		mında naftalin kullanılma-
		sı, bazı ilaç ve bazı boya
		maddelerinin yapımında ara
		ürün olarak,
		– Ensektisit ( güvelere karşı )
		ve kereste konserve edilmesi
		olarak kullanılması.

A – 22 Aromatik hidrokarbonların halojen türevleri

Genel olarak :		– Klorbenzol, diklorbenzol,
– Göz ve solunum yolları mu-		heksaklorbenzol, klortuluol,
kozasında irritasyon,	1 yıl	benzilklorür, benzilbromür,
– Dermatoz,		klor naftalin, klordifenil
– Karaciğer ve böbrek zararları,		v.b. nin yapımı ve kullanıl-
– Merkezi sinir sistemi zarar-		ması,
ları,

Klorbenzol

– Somnolans, bilinç kaybı, yüz		– Organik sentezlerde çözücü
ve ekstremite kaslarında		olarak.
kontraksiyonlar,	1 yıl
– Ciltte eritem.

Ortodiklorbenzol

– Merkezi sinir sisteminde		– Organik sentezlerde çözücü
depressif etki,	1 yıl	– Ensektisit ve leke çıkarıcı
– Karaciğer ve böbrek zarar-		olarak.
ları,

Paradiklorbenzol

– Burun ve göz mukozasında		– Ensektisit ve dezenfektan
irritasyon,	1 yıl	olarak.
– Baş dönmesi, kusma,
– Karaciğer zararları ( ikter,
siroz.

Heksaklorbenzol

– Bullöz dermatoz,	1 yıl	– Organik sentezlerde çözücü
– Fotosensibilite ve porfiri,		– Ensektisit, fungusit olarak,
– Göz ve üst solunum yolları		– Tahıl tohumlarının konser-
mukozasında irritasyon		ve edilmesi,

Klortuluol

– Göz mukozasında irritasyon.	1 yıl	– Yapım ve kullanılması.

Benzilklorür ve benzilbromür
Klornaftalin

– Gözlerde ve üst solunum		– Boya sanayii, tabaklık, par-
yollarında irritasyon	1 yıl	fümeri, ilaç ve foto sanayii,
– Deri ve mukozalarda yanık		– Sentetik balmumu, temizlik
ve nekroz,		maddeleri, vernik, kondan-
– Yüz, açık cilt ve elbise ile		satör yapımı,
irrite olan yerlerde akne,		– Ensektisit ve yağlama mad-
prurit.	1 yıl	desi olarak.

Klordifenil

Akne :	1 yıl	– Kullanma alanı klornafta-
		lin gibidir, çoğukez onunla
		karıştırarak kullanılır.


A – 23, a Fenol, tiofenol, bunların homologları ve halojenli türevleri
A – 23, a I Fenol homologları ve halojen türevler


A.Fenol		– Bunların türevlerinin önce-
Akut :	15 gün	celikle Nitro türevlerinin ya-
– Lokal yanıklar, nekroz ( fe-		yapımı ( trinitrofenol, pikrin
nol gangreni ),		asidi, melinit gibi patlayıcı
– Baş ağrısı, baş dönmesi, aji-		maddeler ),
tasyon, kulak çınlaması,		– Tahtanın kreosot veya kar-
delir, solunum felci.		bolineum ile işlenmesi ( bu
Kronik :	1 yıl	iki maddede kreosol ve fe-
– Solunum yolu irritasyonu		nol çoktur ) ve pentaklorfe-
– Bulantı, kusma, ishal,		nol kullanılması,
– Böbrek ve karaciğer zarar-
ları,		– Fenollü reçineler gibi sente-
– Allerjik ekzama	2 ay	tik reçinelerin yapımı ( bake-
B.Difenol		lit oplıepoksid reçinesi, po-
– Dermatoz, depigmentasyon,	1 yıl	likarbonat ),
– Keratit,		– Sentetik elyaf yapımı ( pol-
C.Pentaklorfenol ve tuzları		yamid vb. ),
– Dermatoz,	1 yıl	– Ham petrol rafineleri,
– Kabızlık, terleme krizleri,		– Temizleyici maddelerin, bo-
dispne		ya maddelerinin yapımı, en-
– Böbrek zararı ( oligüri ).		sektisit yapımı ve bunlarla
		temas ( özellikle klorofenol ),
		– İlaç sanayii ( karbol asidi ),
		– Kerestenin karbolineum ile
		empermeablize edilmesi
		( kreosol ve fenol ),
		– Taş kömürü katranının iş-
		lenmesi, havagazı ve bazı
		sentetik maddelerinin ısın-
		ması sonucu.

( Gerektiğinde idrarda glukronik asit ile birleşmiş veya sülfat olarak
atılan fenol miktarı ve fenilsülfürik asit tayini yapılır. )

A – 23, a II Naftol, homologları ve halojen türevleri

– Konjonktivalarda ve solu-		– Bazı reaktiflerin ve boya
num yolu mukozasında irri-		maddelerinin yapımı,
tasyon,	15 gün	– Lastik sanayii,
– Merkezi sinir sistemi zarar-		– Parfüm yapımı,
ları.	1 yıl	– İlaç sanayii.

A – 23, b Alkil, aril ve alkilariloksitlerle alkilarilsülfitlerin
halojenli türevleri

( etilenklorhidrin, epiklorhidrin, dikloretiler, iperit ” hardal gazı ” v.b. )

– Ciltte ve solunum yolları mu-		– Kimya sanayiindeki bazı or-
kozasında irritasyon,	1 yıl	ganik sentezlerde ara ürün
– Ciltte ödem, bül ve nekrotik		olarak bu maddelerin elde
ülserler,		edilmesi ve kullanılması
– Konjonktiva ve kornea za-		( etilenglukol, etilendioksit
rarları, körlük,		v.b. ),
– Kronik bronşit, bronşekta-		– Cila ve reçine yapımında çö
zi, akciğer apsesi ve akciğer		zücü, tekstil ve metal sana-
ödemi,		yiinde yağsızlaştırıcı olarak,
– Hiperkeratoz, klor aknesi,		– Ensektisit, fungusit olarak
sikatris, nekrotik ülserler,		kullanılması,
– Merkezi sinir sistemi zarar-		– İrritan savaş gazları yapımı,
ları ( somnolans, delir ).		bunların depo edilmesi.

A – 23, c Hidrokinonun oksidasyon ürünleri ve Benzokinon

– Ciltte depigmentasyon ve al-		– Fotoğrafçılıkta banyo mad-
lerjik dermatoz,	1 yıl	desi olarak ıhidrokinon ), ba-
– Göz zararları ( üç dönemde ):		zı biyolojik koşullarda hid-
a.Konjonktiva ve korneada irri-		rokinon, benzokinona dönü-
tasyon, korneada lekeler,		şür. )
göz kapaklarında pigmen
tasyon,
b.Kornea erozyonları, düzen-
siz gözlükle düzeltileme-
yen astigmatizm,
c.Birkaç yıl sonra ( kronik dö-
nem ): kornea ülserleri ( ul-
kus serpens ) keratektazi,
renk körlüğü, görme azlığı
ve kaybı.


A – 24 Aromatik amin ve hidrazinler, bunların halojenli, fenollü ve
nitro veya sulfo türevleri ( Anilin, anilinin nitro ve nitrose türevleri,
fenilendiamin ve homologları, difenilamin ve homologları ” zenzidin “,
naftilamin, aromatik hidrazin türevleri, fenil – hidrazin gibi )


Akut :	30 gün	– Bu maddelerin yapımı ve kim-
– Baş ağrısı, kaslarda ağrı,		ya sanayiinde sentetik
kusma, bradikardi, hipertan-		boya maddeleri ile birçok di-
siyon, somnolans, stenokardi,		ğer organik sentezlerde ara
– Hemoliz, anemi (eritrositler-		ürün olarak kullanılmaları,
de Heinz cisimcikleri ), si-		– İlaç sanayiinde ensektisit
yanoz,		( sulfonamid ) yapımı v.b.,
– Methemoglebinemi ( anilin ile ).		– Bazı türevlerin yapımı ile
Kronik :	1 yıl	las tik sanayiinde reaksiyon
– Baş ağrısı, baş dönmesi, so-		hız landırıcı ve oksidasyon
lukluk, febiler,		frenleyici olarak kullanılma-
– Gözde irritasyon, konjonk-		ları,
tivit, keratit,		– Bazı patlayıcı maddelerin
– Subikter, hemolitik anemi,		yapımı ( tetril ),
– Allerjik dermatoz, ciltte gra-		– Deri, ayakkabı sanayii, kürk-
nulom ve nekroz,		çülükte, saç ilaçları yapımın-
– Mesane tömörleri ( sistesko-		da, kağıt sanayiinde ve ber-
pi ve biopsi ile kesinleşmiş ).	10 yıl	berlikte boya maddesi olarak
		kullanılmaları,
		– Fotoğrafçılıkta banyo mad-
		desi olarak ( P-aminofenol ),

( Kanda methemoglobin, diazo reaksiyonu ile idrarda aromatik amin
tayini yapılır.)


A – 25 Aromatik hidrokarbonların ve fenollerin nitro türevleri
( Benzol, toluol, ksilol ve fenolün nitro türevleri )


Nitrotoluol ( özellikle trinit-		– A – 24 deki tehlike kaynak-
rotolul)	1 yıl	ları,
– Methemoglobinemi, siyanoz,		– Patlayıcı madde sanayii
hemoliz, hemolitik anemi,		( nitrobenzel, trinitrotoluol,
eritrositlerde Heinz cisim-		dinitrofenol ),
cikleri,		– Tarımda zararlı bitkilerle
– Karaciğer parankim zararı,		mücadele ilaçları (dinitroor-
mide-barsak şikayetleri,		tokrezol ),
– Polinevrit.		– Bazı siyah sulfon boyaları
		nın yapımı ( dinitrofenol ).
Dinitrobenzol
– Methemoglobinemi,	1 yıl
– Hepatit, akut sarı karaciğer
atrofisi,

Klornitrobenzol
– Methemoglobinemi, ikter,	1 yıl
hemoliz, hepatit,
– Ciltte sensibilizasyon, papü-
lovesiküler effloresans, der-
matitis, eksfoliativa genera-
lisate.

Dinitrofenol
– Ciltte sararma büllü eritem,
ellerde ve bileklerde cilt ül-	1 yıl
serleri,
– Merkezi hipertermi, norvöz
bozuklukları,
– Böbrek fonksiyon bozukluğu.


( Gerektiğinde metabolizma ürünlerinin-aminonitrofenol-idrarda terrien
reaksiyonu ile tayini yapılır. )

Meslek Hastalığı

Türkiye Meslek Hastalıkları Rehberi

Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları