2022 yılında yapılan iş teftişleri ve sonuçları

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2022 yılında yapılan iş teftişleri ve bu teftişlerde verilen cezalarla ilgili raporunu yayınladı.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2022 yılı faaliyet raporunda konuyla ilgili olarak yer alan bilgiler şöyle:

İş teftişine ilişkin gerek uluslararası mevzuatta gerekse ulusal mevzuatta, teftiş süresi içinde tamamlanabilecek ve düzeltilebilecek mevzuata aykırılıklarla ilgili olarak önel verilmesi uygulaması getirilmiş olduğundan, teftişlerde, işverence noksanlık ve aykırılıkların giderilmesine yönelik talepler ile ilgili olarak teftişe ara verilmesi yoluna gidilmesi, önleme odaklı iş teftişi anlayışının bir parçasını oluşturmakta ve işyerinde yapılan teftişler bu kapsamda gerçekleştirilmektedir.

Müfettişler tarafından yapılan iş teftişlerinde; mevzuata aykırılıkları tespit edilen işverenlik, bu aykırılıkları giderileceğini müfettişlere beyan etmesi halinde, bu husus müfettişler tarafından değerlendirilir. Müfettişler tarafından yapılan değerlendirme neticesinde; bu mevzuata aykırılıkları işverenin giderebileceğini takdir etmeleri halinde süre verilerek teftişe ara verilmesi yoluna gidilmektedir. Verilen süre sonunda tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların işverenliklerce giderilmesi halinde ise idari para cezası uygulanması istenilmemektedir.

Bu kapsamda, yıl boyunca yürütülen işin yürütümü yönünden iş teftişi faaliyetleri; RTB tarafından “programlı teftişler” ve incelemelerden oluşan “program dışı teftişler” olmak üzere planlamaktadır.

• İşin yürütümü yönünden 2022 yılında 148 programlı, 8.444 programdışı olmak üzere toplam 8.592 teftiş yürütülmüştür.
• İş sağlığı ve güvenliği yönünden 2022 yılında 15.761 programlı, 2.081 programdışı olmak üzere toplam 17.842 teftiş yürütülmüştür.
• 2022 yılında gerçekleştirilen toplam 26.434 teftişin, %60’ı programlı teftişler şeklinde yürütülürken %40’lik kısmı ise program dışı teftişlerden oluşmuştur.
• 2022 yılında tamamlanan programlı teftişlerde 992.544 (İşin yürütümü 35.447, iş sağlığı ve güvenliği 957.097), program dışı teftişlerde ise 1.419.659 (İşin yürütümü 1.113.066, iş sağlığı ve güvenliği 306.593) olmak üzere tüm teftişlerde toplam 2.412.203 çalışana ulaşılmıştır.

İzinsiz Aracılık ve Yetkisiz Geçici İş İlişkisi ile İşçi Temini Sağlayan İşyerlerine Yönelik Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında; 184 işyeri denetlenmiş olup, bu teftişler sonucunda 148 adet rapor düzenlenmiştir.
• Teftişi yapılan işyerlerinde 13.344 kadın, 22.103 erkek işçi olmak üzere toplam 35.447 işçiye ulaşılmıştır.
• Yapılan teftişler sonucunda 104 işyeri hakkında 45.203.840 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir.
• Ayrıca programlı teftiş kapsamında bu işyerleri tarafından işe yerleştirilen yabancı uyruklu kişilerin 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında, işe yerleştirildikleri işverenliklerde, çalışma izinlerinin bulunup bulunmadığı da incelenmiş ve konu ile ilgili gerekli iş ve işlemler yapılmıştır.

Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik hükümleri kapsamında olan işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 95 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde 1.413 kadın, 12.616 erkek olmak üzere toplam 14.029 çalışana ulaşılmıştır.
• 23 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 770.539 TL’dir.
• Elektrik Dağıtım Şirketlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi
• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 56 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 649 kadın, 6.439 erkek çalışan olmak üzere toplam 7.088 çalışana ulaşılmıştır.
• 14 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 273.494 TL’dir.

Gemi Yapımı Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 245 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 1.216 kadın, 16.279 erkek çalışan olmak üzere toplam 17.495 çalışana ulaşılmıştır.
• 83 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 3.480.136 TL’dir.

Geri Dönüşüm Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 272 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 1.842 kadın, 7.267 erkek çalışan olmak üzere toplam 9.109 çalışana ulaşılmıştır.
• 40 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 1.371.082 TL’dir.

Gıda Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 1.831 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 60.454 kadın, 103.212 erkek çalışan olmak üzere toplam 163.677 çalışana ulaşılmıştır.
• 379 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 13.068.433 TL’dir.
• Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 1 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alınmıştır.

Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 529 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 6.067 kadın, 26.862 erkek çalışan olmak üzere toplam 32.930 çalışana ulaşılmıştır.
• 99 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 3.453.711 TL’dir.

Kimyasal Madde Bulunduran İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Yürütülecek Programlı Teftiş

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 1.810 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde 22.495 kadın, 80.949 erkek ve 2 genç çalışan olmak üzere toplam 103.448 çalışana ulaşılmıştır.
• 530 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 17.605.005 TL’dir.
• Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 8 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alınmıştır.

Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 1.175 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde 5.848 kadın, 85.095 erkek ve 2 genç çalışan olmak üzere toplam 90.945 çalışana ulaşılmıştır.
• 307 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 23.659.866 TL’dir.
• Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 30 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alınmıştır.

Metal Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 4.302 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 37.657 kadın, 212.881 erkek, 16 genç ve 2 çocuk çalışan olmak üzere toplam 250.556 çalışana ulaşılmıştır.
• 819 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 20.288.440 TL’dir.
• Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 1 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alınmıştır.

Mobilya ve Ağaç Ürünleri Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 1.685 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde; 13.633 kadın, 70.709 erkek ve 16 genç çalışan olmak üzere toplam 84.358 çalışana ulaşılmıştır.
• 374 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 7.540.258 TL’dir.

Tekstil Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 1.381 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde 52.298 kadın, 59.853 erkek ve 151 genç çalışan olmak üzere toplam 112.302 çalışana ulaşılmıştır.
• 344 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 7.307.636 TL’dir.
• Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 2 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alınmıştır.

Yapı İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi

• Bu programlı teftiş kapsamında 2022 yılında 1.739 işyerinin teftişi tamamlanmıştır.
• Söz konusu işyerlerinde 1.576 kadın, 37.259 erkek ve 1 çocuk çalışan olmak üzere toplam 38.836 çalışana ulaşılmıştır.
• 706 işveren hakkında toplam uygulanan idari para cezası miktarı 18.540.418 TL’dir.
• Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 52 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alınmıştır.

Programdışı Teftiş Bilgileri

Programlı teftişler dışında kalan; ihbar, şikâyet, işkolu tespiti, 6735 sayılı Kanuna göre yapılan incelemeler, iş kazası, meslek hastalığı, güvenlik raporu ve Başkanlığa intikal ettirilen evraklardan teftiş hizmetiyle bağdaşır nitelikte olanların teftiş programına alınması sonucu incelemelerden oluşan program dışı teftişler gerçekleştirilmiştir.

İşin Yürütümü Yönünden

2022 yılında işin yürütümü yönünden gerçekleştirilen programdışı inceleme teftişleri sonucunda 8.444 teftiş yapılmış olup teftişi yapılan işyerlerinde 1.113.066 işçi ve 982 çırağa ulaşılmıştır. Ayrıca 276.165 işçiye, iş sözleşmelerinden ve tabi oldukları mevzuat hükümlerinden kaynaklanan alacaklarına ilişkin olarak toplam 232.749.055,09 TL/Brüt ödeme yaptırılmıştır. Ödemeler sonucunda kamuya vergi ve sigorta primi adı altında 88.720.507,68 TL aktarılması sağlanmış, 2.811 işverenliğe ise toplam 146.840.563 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. 33 işyerinde 3.480 işçi için fiili-kaydi ücret farkı tespit edilmiş, 1.024 işyeri hakkında ise ilgili kurum ve kuruluşlara ihbarda bulunulmuştur.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek 2’nci maddesine dayanılarak çıkarılan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik kapsamında 2.506 kısa çalışma ödeneğine yönelik uygunluk tespiti başvurusu incelenerek sonuçlandırılmıştır. Ayrıca süreçte, kısa çalışma uygulaması ile ilgili gelen ihbar ve şikayetlerle (kısa çalışma, fesih yasağı ve ücretsiz izin) ilgili olarak 2.403 inceleme yapılmıştır.

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında yapılan teftişler sonucunda; çalışma izni olmayan ya da bildirimde bulunulmayan 333 bağımlı ve bağımsız çalışan yabancıya 2.391.667 TL, 169 işverene/işveren vekiline ise 7.809.083 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir.

Uluslararası İşgücü Yönünden

• 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında yapılan teftişler sonucunda; Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilen toplam 7578 yabancıya toplamda 51.448.160 TL,
• İzinsiz yabancı çalıştırdığı tespit edilen 4115 işverene de toplam 116.672.039 TL idari para cezası uygulanmıştır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden

İş sağlığı ve güvenliği yönünden yürütülen 2.081 program dışı teftişte; 356 işyeri için toplam 9.433.651 TL idari para cezası uygulanması istenmiş ve 47 işyerinde işin durdurulmasına karar verilmiştir.

İdari Teftişler

2022 yılında Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca idari teftiş faaliyetleri kapsamında yürütülen araştırma, inceleme, soruşturma, ön inceleme vb. faaliyetleri sonucunda 91 rapor tanzim edilmiştir.